4b Khi ấy, ông Mô-sê thức dậy và lên núi Xi-nai theo lệnh của Đức Chúa, tay mang hai bia đá.

5 Đức Chúa ngự xuống trong đám mây và đứng đó với ông. Người xưng danh Người là Đức Chúa. 6 Đức Chúa đi qua trước mặt ông và xướng : “Đức Chúa ! Đức Chúa ! Thiên Chúa nhân hậu và từ bi, hay nén giận, giàu nhân nghĩa và thành tín.” 8 Ông Mô-sê vội vàng phục xuống đất thờ lạy 9 và thưa : “Lạy Chúa, nếu quả thật con được nghĩa với Chúa, thì xin Chúa cùng đi với chúng con. Dân này là một dân cứng đầu cứng cổ, nhưng xin Ngài tha thứ những lỗi lầm và tội lỗi của chúng con, và nhận chúng con làm cơ nghiệp của Ngài.”

11 Thưa anh em, anh em hãy vui mừng và gắng nên hoàn thiện. Hãy khuyến khích nhau, hãy đồng tâm nhất trí và ăn ở thuận hoà. Như vậy, Thiên Chúa là nguồn yêu thương và bình an, sẽ ở cùng anh em.

12 Anh em hãy hôn chào nhau cách thánh thiện. Mọi người thuộc dân thánh ở đây gửi lời chào anh em.

13 Cầu chúc toàn thể anh em được đầy tràn ân sủng của Chúa Giê-su Ki-tô, đầy tình thương của Thiên Chúa, và ơn hiệp thông của Thánh Thần. A-men.

1 3 Tôi là Tô-bít, tôi đã từng ăn ở theo sự thật và lẽ ngay suốt mọi ngày đời tôi. Tôi cũng đã từng rộng tay bố thí cho anh em và đồng bào tôi, những người cùng đi đày với tôi qua Ni-ni-vê, ở xứ Át-sua.

2 1a Ngày lễ Ngũ Tuần của chúng tôi, tức là ngày lễ thánh mừng các Tuần, người ta dọn cho tôi một bữa ăn ngon, và tôi nghiêng người xuống để dùng bữa. 2 Người ta bày bàn, dọn cho tôi nhiều món. Tôi nói với Tô-bi-a, con tôi : “Con ơi, con hãy đi tìm trong số các anh em chúng ta bị đày ở Ni-ni-vê, một người nghèo hết lòng tưởng nhớ Thiên Chúa, rồi dẫn người ấy về đây cùng dùng bữa với cha. Này, con ơi, cha đợi con cho đến khi con về.” 3 Tô-bi-a ra đi, tìm một người nghèo trong số các anh em chúng tôi. Khi trở về, nó nói : “Cha ơi !” Tôi bảo nó : “Cha đây, con.” Nó trả lời : “Thưa cha, có một người trong đồng bào chúng ta đã bị giết và quăng ngoài chợ, là nơi bây giờ người ấy còn đang bị thắt cổ.” 4 Tôi liền chồm dậy, bỏ cả ăn, chẳng kịp nếm chút gì. Tôi đem người ấy ra khỏi quảng trường và đặt trong một căn nhà nhỏ, chờ lúc mặt trời lặn sẽ đem chôn. 5 Trở về nhà, tôi tắm rửa, rồi ăn bánh mà lòng cảm thấy ưu sầu tang tóc. 6 Tôi nhớ lại lời ngôn sứ A-mốt đã nói về Bết Ên rằng :

“Những ngày lễ của các ngươi sẽ biến thành tang tóc,
mọi bài hát của các ngươi sẽ nên khúc ai ca.”

Rồi tôi khóc. 7 Khi mặt trời lặn, tôi đào huyệt chôn người ấy. 8 Láng giềng nhạo cười tôi rằng : “Hắn vẫn còn chưa sợ ! Người ta truy nã để giết hắn về tội ấy và hắn đã trốn đi, thế mà hắn lại vẫn chôn cất người chết !”

9 Tôi là Tô-bít, ngay đêm lễ Ngũ Tuần, sau khi chôn cất người chết, tôi đi vào sân nhà tôi. Tôi nằm dọc theo bức tường ở sân, mặt để trần vì trời nóng. 10 Tôi không biết là trong bức tường phía trên tôi có con chim sẻ. Phân chim nóng hổi rơi xuống mắt tôi, tạo ra những vết sẹo trắng. Tôi đến thầy thuốc xin chữa trị, nhưng họ càng xức thuốc cho tôi, thì các vết sẹo trắng càng làm cho mắt tôi loà thêm, cho đến khi tôi bị mù hẳn. Suốt bốn năm, mắt tôi không nhìn thấy gì cả. Tất cả anh em tôi đều lấy làm buồn cho tôi, và ông A-khi-ca cấp dưỡng cho tôi trong hai năm, trước khi ông đi Ê-ly-mai.

11 Lúc bấy giờ, An-na, vợ tôi, nhận làm những công việc dành cho phụ nữ. 12 Nàng giao hàng cho chủ và họ trả tiền công cho nàng. Ngày mồng bảy tháng Đy-trô, nàng xén tấm vải đã dệt xong, rồi giao cho chủ. Tiền công bao nhiêu, họ trả hết cho nàng, lại còn thưởng cho một con dê con để ăn một bữa. 13 Khi nàng bước vào nhà, thì con dê bắt đầu kêu be be. Tôi mới gọi nàng lại và hỏi : “Con dê nhỏ đó ở đâu ra vậy ? Có phải của trộm cắp không ? Đem trả lại cho chủ nó đi ! Vì chúng ta không có quyền ăn của trộm cắp.” 14 Nàng bảo tôi : “Đó là quà người ta thưởng cho tôi, thêm vào số tiền công !” Tôi không tin nàng và cứ bảo nàng phải trả lại cho chủ. Chuyện đó khiến tôi xấu hổ vì nàng. Nàng còn nói với tôi : “Các việc bố thí của ông đâu ? Các việc nghĩa của ông đâu cả rồi ? Đó, ông được bù đắp như thế nào, ai cũng đã rõ !”

1 Hôm đó, lòng tràn ngập ưu phiền, ông Tô-bít rên la kêu khóc và bắt đầu thở than cầu nguyện :

2“Lạy Chúa, Ngài là Đấng công chính,
mọi việc Ngài làm đều chính trực,
tất cả đường lối Ngài đều là từ bi và chân thật ;
chính Ngài xét xử thế gian.
3Và giờ đây, lạy Chúa, xin Ngài nhớ đến con,
xin đoái nhìn và chớ phạt con vì những tội con đã phạm
và những điều ngu muội của con cũng như của cha ông con.
Các ngài đã đắc tội trước Thánh Nhan
4và bất tuân mệnh lệnh của Ngài.
Ngài đã để chúng con bị cướp phá, phải tù đày và chết chóc,
nên trò cười, nên đề tài châm biếm và bia nhục mạ
cho mọi dân tộc, nơi chúng con đã bị Ngài phân tán.
5Vâng, các phán quyết của Ngài thì nhiều và chân thật ;
Ngài đối xử như thế với con vì tội lỗi con,
bởi chúng con đã không thi hành mệnh lệnh Ngài
và đã chẳng sống theo chân lý trước nhan Ngài.
6Và nay, xin Ngài đối xử với con theo sở thích của Ngài,
xin truyền rút sinh khí ra khỏi con,
để con biến khỏi mặt đất và trở thành bụi đất.
Quả thật, đối với con, chết còn hơn sống,
vì con đã nghe những lời nhục mạ dối gian
khiến con phải buồn phiền quá đỗi.
Lạy Chúa, xin truyền lệnh cho con được giải thoát
khỏi số kiếp gian khổ này.
Xin để con ra đi vào cõi đời đời.
Lạy Chúa, xin đừng ngoảnh mặt không nhìn con.
Quả thật, đối với con, thà chết còn hơn là suốt đời
phải nhìn thấy bao nhiêu gian khổ,
và phải nghe những lời nhục mạ.”

7 Cũng trong ngày hôm ấy, ở Éc-ba-tan xứ Mê-đi, cô Xa-ra, con gái ông Ra-gu-ên, đã nghe một trong những người tớ gái của cha cô nói lời nhục mạ. 8 Số là cô đã được gả cho bảy người chồng, nhưng trước khi ăn ở với cô, người nào cũng bị ác quỷ Át-mô-đai-ô giết chết. Người tớ gái nói : “Chính cô là kẻ sát phu ! Coi đó, cô đã có bảy đời chồng mà chẳng được mang tên ông nào ! 9 Tại sao chỉ vì mấy người chồng của cô đã chết mà cô lại đánh đập chúng tôi ? Thôi, đi với mấy ông ấy cho rồi, và đừng bao giờ chúng tôi thấy cô có con cái gì hết !” 10 Ngày hôm ấy, lòng cô Xa-ra ưu phiền và cô kêu khóc. Cô về nhà cha cô, lên lầu trên, định thắt cổ tự tử. Nhưng cô nghĩ lại, và tự nhủ : “Người ta sẽ không bao giờ nhục mạ được cha tôi và nói với người : ‘Ông chỉ có một cô con gái yêu quý, thế mà vì bạc phận, cô đã thắt cổ tự tử !’ Như vậy, tôi sẽ làm cho cha tôi, vốn đã cao niên, phải buồn phiền đi xuống âm phủ. Nên tốt hơn là tôi đừng thắt cổ tự tử, mà phải cầu xin Chúa cho tôi chết đi, để đời tôi không còn phải nghe những lời nhục mạ nữa.” 11a Ngay lúc ấy, cô dang hai tay về phía cửa sổ mà cầu nguyện.

16 Cùng lúc ấy, lời cầu xin của hai người là Tô-bít và Xa-ra đã được đoái nghe trước nhan vinh hiển của Thiên Chúa. 17a Và thiên sứ Ra-pha-en được sai đến chữa lành cho cả hai.

6 10 Hồi đó, khi đã tới xứ Mê-đi và gần đến Éc-ba-tan, 11 thiên sứ Ra-pha-en nói với cậu Tô-bi-a : “Em Tô-bi-a !” Cậu đáp : “Em đây !” Thiên sứ bảo : “Đêm nay, chúng ta phải trọ nhà ông Ra-gu-ên. Ông này là bà con của em và có cô con gái tên là Xa-ra.

7 1 Khi vào tới Éc-ba-tan, Tô-bi-a nói với thiên sứ Ra-pha-en : “Anh A-da-ri-a, xin anh dẫn em tới thẳng nhà ông Ra-gu-ên, người anh em của chúng tôi.” Và thiên sứ dẫn cậu tới nhà ông Ra-gu-ên. Thấy ông đang ngồi ở cửa sân, họ chào ông trước. Ông đáp : “Chào các anh ! Chúc các anh mạnh khỏe !” Rồi ông dẫn họ vào nhà.

9 Tắm rửa xong, họ vào bàn, nghiêng người xuống để dùng bữa. Cậu Tô-bi-a nói với thiên sứ Ra-pha-en : “Anh A-da-ri-a, xin anh nói với ông Ra-gu-ên gả cô em gái Xa-ra cho em !” 10 Nghe lời ấy, ông Ra-gu-ên bảo cậu thanh niên : “Này cháu, cháu cứ ăn uống qua đêm nay cho thoải mái, vì ngoài cháu ra, không ai có quyền cưới Xa-ra, con gái của chú, cũng như chú đây không có quyền gả cho người đàn ông nào khác ngoài cháu, vì cháu là người bà con gần nhất của chú. Nhưng này cháu, nhất định chú phải cho cháu biết sự thật : 11 Chú đã gả nó cho bảy người trong số anh em của chúng ta, nhưng người nào cũng chết ngay trong đêm đến với nó. Vậy bây giờ, này cháu, cháu cứ ăn uống đi, rồi Đức Chúa sẽ xếp đặt cho chúng con. 12 Tô-bi-a nói : “Cháu sẽ không ăn uống gì kể từ bây giờ, cho đến khi chú định đoạt về chuyện của cháu.” Ông Ra-gu-ên nói : “Thì chú đang làm đây. Em nó được gả cho cháu là chiếu theo phán quyết của sách Mô-sê, và em nó được gả cho cháu cũng là do Trời định. Vậy cháu hãy đón nhận cô em cháu đây. Từ nay, cháu là anh nó và nó là em của cháu. Từ hôm nay và mãi mãi, nó được gả cho cháu. Con ơi ! Đức Chúa trên trời sẽ cho chúng con đêm nay được toại nguyện ; Người sẽ thương xót và cho chúng con được bình an.” 13 Rồi ông Ra-gu-ên gọi Xa-ra, con gái ông. Cô đến bên ông ; ông cầm lấy tay cô, trao cho Tô-bi-a và nói : “Con hãy đón nhận em con chiếu theo Lề Luật và phán quyết ghi trong sách Mô-sê dạy phải cho nó làm vợ của con. Hãy lấy nó và đưa nó an lành mạnh khoẻ về nhà cha con ; xin Thiên Chúa trên trời ban cho chúng con được bình an !” 14 Ông gọi mẹ cô và bảo đem giấy tới rồi viết tờ hôn thú cam kết là đã gả cô cho cậu chiếu theo phán quyết của Luật Mô-sê.

Sau đó, họ bắt đầu ăn uống. 15 Ông Ra-gu-ên gọi bà Ét-na, vợ ông, và nói : “Này em, em đi dọn một phòng khác rồi dẫn Xa-ra tới đó đi.” 16 Bà đi vào phòng trải giường như ông đã nói, và dẫn con vào. Bà oà lên khóc vì số phận cô, rồi lau nước mắt và nói với cô : 17 “Con ơi, hãy tin tưởng ! Xin Đức Chúa trên trời cho buồn phiền của con biến thành hoan lạc. Cứ tin tưởng đi con !” Sau đó bà đi ra.

8 4 Khi thân nhân đã ra khỏi phòng và đóng cửa lại, Tô-bi-a ngồi dậy, ra khỏi giường và nói với Xa-ra : “Đứng lên, em ! Chúng ta hãy cầu nguyện, nài xin Đức Chúa để Người xót thương và ban ơn cứu độ cho chúng ta !” 5 Cô đứng lên, rồi cả hai bắt đầu cầu nguyện và nài xin cho mình được cứu độ. Tô-bi-a bắt đầu như sau :

6“Lạy Thiên Chúa của tổ tiên chúng con.
 Xin chúc tụng Chúa, xin chúc tụng Thánh Danh
đến muôn thuở muôn đời !
Các tầng trời và toàn thể công trình của Chúa
phải chúc tụng Chúa đến muôn thuở muôn đời !
6Chính Chúa đã dựng nên ông A-đam,
dựng nên cho ông một người trợ giúp và nâng đỡ
là bà E-và, vợ ông.
Và dòng dõi loài người đã sinh ra từ hai ông bà.
Chính Chúa đã nói :
‘Con người ở một mình thì không tốt.
Ta sẽ làm cho nó một người trợ giúp giống như nó.’
7Giờ đây, không phải vì lòng dục, mà con lấy em con đây,
nhưng vì lòng chân thành.
Xin Chúa đoái thương con và em con
cho chúng con được chung sống bên nhau đến tuổi già.”

8 Rồi họ đồng thanh nói : “A-men ! A-men !”

5 Trong những ngày ấy, bà An-na thường ra ngồi bên vệ đường trên một triền núi, từ đó bà có thể nhìn ra xa. 6 Đang lúc ngóng nhìn, bà thấy cậu Tô-bi-a từ xa và nhận ngay ra đó là con mình đang tới. Bà liền chạy đi báo tin cho chồng : “Con ông đang về kìa !”

7 Thiên sứ Ra-pha-en nói với cậu Tô-bi-a : “Khi vừa vào nhà, trước hết em hãy thờ lạy Đức Chúa là Thiên Chúa của em ; rồi sau khi tạ ơn Người, em hãy đến bên cha và hôn ông. 8 Hãy lấy ngay mật cá em mang về mà bôi vào mắt cha em. Em sẽ thấy mắt ông mở ra. Cha em sẽ thấy ánh mặt trời, và vui mừng nhìn thấy em.”

9 Bấy giờ, con chó đã theo hai người trong cuộc hành trình chạy lên trước ; nó đến như một kẻ đưa tin, và vẫy đuôi tỏ dấu vui mừng. 10 Người cha mù loà đứng lên, và bắt đầu bước đi loạng choạng, rồi đưa tay cho một người đầy tớ dắt ra đón con mình. 11 Ông ôm cậu vào lòng và hôn cậu ; bà mẹ cậu cũng làm như thế, cả hai ông bà oà lên khóc vì vui mừng. 12 Sau khi thờ lạy và tạ ơn Đức Chúa, họ cùng ngồi với nhau. 13 Bấy giờ cậu Tô-bi-a lấy mật cá bôi vào mắt cha mình. 14 Độ nửa giờ sau, một vẩy trắng ở mắt giống như một miếng màng vỏ trứng bong ra. 15 Cậu cầm lấy, bóc ra khỏi mắt cha, lập tức ông lại nhìn thấy. 16 Ông Tô-bít, vợ ông, và mọi người quen biết đều tôn vinh Thiên Chúa. 17 Bấy giờ ông Tô-bít nói : “Lạy Đức Chúa là Thiên Chúa Ít-ra-en, con xin chúc tụng Ngài vì Ngài đã sửa phạt con, nhưng cũng chính Ngài đã cứu thoát con ; và này đây, con đang nhìn thấy Tô-bi-a, con trai của con.”

1 Hôm đó, ông Tô-bít gọi Tô-bi-a, con ông, và nói : “Này con, con hãy lo trả công cho người bạn đồng hành của con, và trả thêm cho người ấy.” Tô-bi-a nói : “Thưa cha, biết trả anh ấy bao nhiêu bây giờ ?” 5 Sau đó Tô-bi-a gọi thiên sứ lại và nói : “Xin anh lấy một nửa tất cả những gì anh đã mang về, làm tiền công của anh. Chúc anh lên đường mạnh khoẻ !”

6 Bấy giờ, thiên sứ kín đáo gọi hai cha con lại và nói : “Hãy chúc tụng Thiên Chúa và tuyên xưng Người trước toàn thể sinh linh, về những điều tốt lành Người đã làm cho cha con ông. Hãy chúc tụng và ca ngợi danh Người ! Những việc Thiên Chúa đã làm, hãy long trọng công bố cho mọi người biết. Đừng ngần ngại xưng tụng Người ! 7 Giữ kín bí mật của vua là điều tốt đẹp ; nhưng công trình của Thiên Chúa, thì phải tỏ bày và xưng tụng cho long trọng. Hãy làm điều lành thì cha con ông sẽ không gặp điều dữ.

8 “Cầu nguyện kèm theo đời sống chân thật, bố thí đi đôi với đời sống công chính, thì tốt hơn có của mà ở bất công ; làm phúc bố thí thì đẹp hơn là tích trữ vàng bạc. 9 Việc bố thí cứu cho khỏi chết và tẩy sạch mọi tội lỗi. Những người làm phúc bố thí sẽ được sống lâu. 10 Những ai phạm tội ăn ở bất công là kẻ thù của chính mình.

11 “Tôi sẽ tỏ cho ông và con ông biết tất cả sự thật, không giấu giếm chi. Tôi đã tỏ cho cha con ông biết rồi và đã nói : Giữ kín bí mật của vua là điều tốt đẹp, nhưng công trình của Thiên Chúa thì phải bày tỏ để tôn vinh Người. 12 Hãy biết rằng khi ông và cô Xa-ra cầu nguyện, chính tôi đã tiến dâng những lời cầu nguyện đó lên trước nhan vinh hiển của Đức Chúa, để xin Chúa nhớ đến hai người ; tôi cũng làm như vậy khi ông chôn cất người chết. 13 Và khi ông không ngại trỗi dậy, bỏ dở bữa ăn để đi chôn cất người chết, bấy giờ tôi được sai đến bên ông để thử thách ông. 14 Thiên Chúa cũng sai tôi chữa lành cho ông và cô Xa-ra, con dâu ông. 15 Tôi đây là Ra-pha-en, một trong bảy thiên sứ luôn hầu cận và vào chầu trước nhan vinh hiển của Đức Chúa.

20 “Giờ đây, hãy chúc tụng Đức Chúa nơi trần gian, hãy xưng tụng Thiên Chúa. Này tôi lên cùng Đấng đã sai tôi. Hãy viết ra mọi điều đã xảy đến cho cha con ông.” Nói xong, thiên sứ lên trời.